Üçüncü Adım - Seçtiğimiz Ağacın Artık Bir Bonsai Olması

Bonsai adayınız görsel olarak çok tatmin edici olmayabilir. Zamanla bu adayımız büyüyüp gelişerek istediğimiz forma girecektir, sabırlı olun. Ancak bakımını ihmal etmemelisiniz.

sanatçı: Naoki Maeoka

Eğer saksı değişimi için uygun mevsimdeysek adayımızı daha derin ve geniş olan alıştırma saksısına almamız daha uygun olur (bkz. Saksı Değişimi). Böylece adayımızı, ona uygun hazırlanan toprak karışımına alarak kök gelişimini teşvik ederiz. Alıştırma saksısındaki bonsai adayımızın kök gelişimi daha fazla olacaktır. Dolayısıyla adayımızda daha fazla dallanma ve yapraklanma olacaktır. Nihayetinde daha güçlü bir ağacımız ve hızla gelişen sağlıklı bir adayımız olacaktır.

Ne kadar kök, o kadar folyaj; ne kadar folyaj, o kadar kök.

Eğer saksı değişimi için doğru mevsimde değilsek ağacımızı mevcut saksısında muhafaza etmeye devam etmeliyiz. Bir önceki adımda ağacımıza ön yüzümüzü belirlemiştik. Şimdi de sıra ilk dalı belirlemekte. İlk dal için şöyle bir kural var fakat tabiki de bonsaide kurallar yıkılamaz değillerdir. Bu kurala göre ilk dalın nebariden yüksekliği ağacın yüksekliğinin üçte biri kadar olmalıdır. Yani ağacımız 30 cm yüksekliğindeyse ilk dalın topraktan yüksekliği 10 cm olmalıdır. Doğrusunu söylemek gerekirse bu kuralı çok fazla göz önünde bulundurmuyorum. Ağacımın şekli, gövde kalınlığı nasılsa ilk dala ona göre karar veriyorum. Siz de bu ilk dalı belirlerken kendinize birkaç farklı opsiyon sunabilir buna göre daha az budama yaparak ağacınızın ilk budamasına devam edebilirsiniz. İleri zamanlarda gözünüzde daha net bir şekil oluşmaya başlayacak ve ilk dalınızı bu ayırdığınız opsiyonlardan kolayca seçebileceksiniz.

• Adım adım tüm dallarımızı seçtikten sonra kendimize gövde ve her dal için şu soruyu sormamız gerekiyor. Gövde yeterince kalın mı?

• Bu dal yeterince kalın mı, kalınlaştırmak mı istiyorum?

Bu soruları sorduğunuzda eğer ağacınızın kalınlaşmasını istiyorsanız mümkün olduğunca az budama yapın. Bırakın ağacınız büyüsün ve tüm sürgünlerini uzatsın. Böylece dallar daha da kalınlaşacaktır. Ayrıca dalların kalınlaşmasıyla gövde de kalınlaşacaktır. Gövde ya da dal üzerinde ne kadar çok folyaj (yeşil örtü, yaprak, ibre, vs.) varsa o bölgede o kadar çok sıvı akışı (su ve besin) olacaktır. Dolayısıyla burada sıvı trafiği de arttıkça kalınlaşma da meydana gelecektir. Yol kalabalıklaştıkça şerit sayısının artması gibi... Yine aynı şekilde trafik ne kadar artarsa bu trafik hattı üzerinde sürgün alma olasılığı da o kadar artacaktır. Tüm bu bilgilerin ışığında hangi bölgenin kalınlaşmasını istiyorsanız oraları serbest bırakın. Daha sonra budama yaparak istemediğiniz dalları ortadan kaldırabilirsiniz.

Bu hususlarda karar verdikten sonra yapısal telleme (structural wiring) denilen işleme geçebiliriz. Burada eğer bükülebiliyorsa gövdeye ve dallara uygun yöntemle tel sararak (bkz. Telleme başlıklı yazı) istediğiniz şekli ağaca zarar vermeden oluşturabilirsiniz. Telleme dışında başka bir yöntem de dalları ip veya telle başka sabit noktalara bağlayarak yönünü tayin etmedir. Böylece gelişmekte olan ağacınızın dalları büyüyüp kalınlaşırken onları istediğiniz yere konumlandırabilirsiniz.

Bu işlemlerden sonra artık ağacımız bonsai olma yolunda kendi çabalarını ortaya koyacaktır. İşimiz bitti mi? Hayır, bonsaide iş hiç bir zaman bitmez.

Bonsai adayımızı sürekli gözlemlemeliyiz. Yapraklarının yapısından ve renginden sağlığıyla ilgili çok fazla şey öğrenebiliriz. Özellikle böceklenme ve mantar oluşumu durumunda hızlıca reaksiyon gösterip önlem almalıyız ki ağacımızın sağlığı bozulmasın. Yeni sürgünlerin oluşması, yaprakların büyümesi de aynı şekilde ağacımızın sağlıklı olduğunu gösterecektir. İlkbaharın ilk aylarında bu tomurcuklar patlamaya başlayacaktır. Tomurcuklar patladıktan sonra ağaç kışa girerken depoladığı besinlerini kullanmaya başlar. Bu süreç ağacın kışa ne kadar hazır girdiğine bağlı olarak ilkbaharın ortalarına kadar devam edebilir. Büyüme yavaşlamaya başladığında anlayabiliriz ki ağacımız biriktirdiği enerjisinin büyük bir kısmını harcamıştır. Dolayısıyla ilkbaharın sonlarına doğru (Mayıs ayının başlarında) gübre ve besin takviyesi yapılmaya başlanmalıdır (bkz. Gübreleme yazısı). Ek besin takviyesi sonbaharın ortalarına kadar devam ettirilmelidir. Daha sonra ağacımız soğuyan havaların etkisiyle kış uykusuna geçecek olup sadece bazal metabolizması (hayati faaliyetleri sürdürecek kadar) faaliyette olacaktır. Bu noktadan sonra ara ara toprak kurumayacak şekilde sulanması yapılarak ve gerekli dönemlerde mantarla ve böcekle mücadele ilacı uygulanarak (doğal yöntemler en etkili ve sağlıklı yöntemlerdir) kış dönemi geçirilmelidir. Kışın ağacın soğuktan korunması da gerekebilir. Ağaç türüne bağlı olarak ağacınızı içeriye almanız ya da soğuktan muhafaza edecek şekilde poşetle sarmanız gerekebilir. Ya da sadece toprağının havayla temasını keserek köklerin donup ölmesini engellemeniz gerekebilir.

fotoğraf: hiryu-en

Bu serüven böyle devam edecek. Bir gün gelecek ve benim ağacımın gövdesi yeterli kalınlığa ulaştı, dallar istediğim kadar kalınlaştı, güzel yeni sürgünler elde ettim, kök eğitimini tamamladım diyeceksiniz. Bu aşamadan sonra artık ağacınız gelişimini tamamlamış bir ağaçtır. Bundan sonra vereceğiniz tüm kararları bu durumu göz önünde bulundurarak vereceksiniz. Ağacınızın saksısını yavaş yavaş küçültecek, dalların üzerinde budamalar yaparak boğum aralıklarını kısaltacak, yaprak küçültme işlemi yaparak yapraklarını küçültecek ve ağacınızın mevcut durumunu korumak için sulama gübreleme konularına yeniden karar vereceksiniz.

anahtar kelimeler: "bonsai sanatı", "bonsai nedir", "bonsai nasıl yapılır", "bonsai nasıl yaşar", "bonsaiye nasıl başlanır"

Bonsai Seika (bonsaiseika.com) sayfasında yayınlanan bütün yazılar birçok farklı kaynaktan derlenerek, yazarın sahip olduğu naçiz tecrübeler yazıya dökülerek hazırlanmıştır. İzinsiz ve onaysız kopyalanması, kaynak gösterilmeden alıntılanması yasaktır, emek hırsızlığıdır.

All the blog readings covered in Bonsai Seika (bonsaiseika.com) are the compilation of the information from various sources and the humble experiences of the author. It is not allowed to copy or cite without permission and citation. It is another form of plagiarism.