Tohumdan Bonsai Yetiştirme Kılavuzu

Bonsailer saksı içerisinde yaşayan, belirli bir estetiğe sahip odunsu gövdeli bitkilerdir. Bu estetiği oluşturan en önemli etmenler kalın ve hareketli gövde ile dallar, minyatürleşmiş gibi görünen bir dizayn ve yaşlılık algımızı kuvvetlendiren diğer etmenler. Böyle ağaçları doğada kendimiz bulup bonsai haline de getirebiliyoruz -ki bu oldukça zor ve izinli yapılması gereken bir işlem, fidanlık gezerek iyi adaylar bularak da elde edebiliyoruz. Tohumdan bu ağaçları yetiştirmek de apayrı ve kıymetli bir yöntem. Daha ilk adımlarını atmaya başlayan fidemize biz ilk kaba şeklini verip yıllar boyunca yönlendirip bonsai haline getirebiliyoruz. Tohumdan Bonsai Başlanıç Kiti gibi setlerle siz, tohumdan çıkarak büyümeye başlayan fidenizi yıllar içinde bir bonsaiye dönüştürüyor olacaksınız.

Unutmayın, bonsai tohumu diye bir şey yok. Bu konudaki detaylı yazıyı incelemek için tıklayınız.

Şimdi yapmanız gereken şey elinizdeki tohumları çimlendirerek onların saksı içerisinde bolca köklenip yapraklanması ve güçlenmesini sağlamak.

1) Dikim Zamanı

Tohumların patlaması ve belirli olgunluğa gelmesi türüne göre genelde 3-8 hafta sürebilir. Bunları dışarı çıkardığınızda da aşırı soğuk veya aşırı sıcak olmasını istemeyiz. Bu sebeple kış sonunda hava sıcaklıklarının artık eksi derecelere düşmeyeceği tarihten 3-8 hafta öncesinde bu tohumları iç mekanda çimlendirebiliriz. Bazı tür tohumlar donup çözülmeye de ihtiyaç duyabilirler, bunların sonbaharda dış mekanda toprağa dikilmesi de çimlenme için yeterli olacaktır.

2) Işık

Tohumlarınızı diktiğiniz bölgenin bolca ışık alıyor olması çok önemlidir. İlk yapraklar rahatlıkla fotosentez yaparak enerji üretebilmeli ki tohumumuz fide olabilsin. Doğrudan güneş ışığını görmesi de çimlenmeye başlayan tohumlar için yorucu olabilir. Bolca aydınlık olan ama güneşi doğrudan görmeyen konumlar uygun olacaktır.

3) Toprak ve Saksı Seçimi

Tohumların nemli ortamda olması önemlidir. Böylece kolaylıkla suya ulaşırlar ve köklenmeye devam edebilirler. Çok ıslak ortamlar tohumun veya ilk köklerin çürümesine sebep olabilir. İnorganik karışım veya toprak kullanılacaksa tanecik boyutunun küçük olması (1-2 mm) çimlenme olasılığını artıracaktır. Saksı seçimi için de küçük ve çok sığ olmayan saksı kullanılması uygun olacaktır. Yumurta kartonları, küçük yoğurt kapları gibi evde bulacağımız ortamlar uygun olacaktır. Saksı olarak kullanacağınız ortamların delik olmasına özen gösterin.

4) Nemli ve Korunaklı Ortam

Yeni çimlenen tohumların gereksiz nem kaybını engellemek ve güçlü büyümelerini teşvik etmek için nemli bir ortam sağlamak onların yararına olacaktır. Seralar veya sera görevi gören kaplar bu noktada işinizi görebilir. Ayrıca tohumların çimlendiği bölgenin hafif esinti alması iyiyken sert rüzgarlar da çimlenen tohumların zararına olacaktır.

5) Dikim

Bu ihtiyaçlara göre ortamınızı hazırladıysanız toprağı nemlendirin ve tohumları toprağın 2-3 cm altında kalacak şekilde gömün. Sonrasında fısfıs gibi yumuşak bir sulama şekliyle nemlendirin. Bu esnada uyarıcı veya köklendirici hormonlar (bkz. Gübreler) kullanarak çimlenme ihtimalini artırabilirsiniz.

6) Sulama

Tohumların bulunduğu toprak hafifçe kurumaya başladıkça sert olmayacak şekilde sulama yapın. Suyun kapta birikmemesi ve akıp gidebilmesi önemlidir. Havalanmayan her toprak bitki köklerini öldürebilir.

7) Dışarıya taşıma

Tohumlar çimlendi ve kendi yaprakları oluştu. Artık dışarıya alma zamanı. Hava sıcaklıkları 10 C derecenin altına inmiyorsa ilkbaharın başlarında tohumlar dışarıda korunaklı yere alınmalıdır. Dışarıda korunaklı yerde de birkaç hafta kaldıktan sonra korunaklı yere ihtiyaçları kalmayacaktır. Doğrudan soğuk ortama, sert rüzgar veya doğrudan güneşi göreceği yorucu ortamlara çimlenen fideleri taşımak öldürücü olabilir.

8) Saksı büyütme

Tohumlarımız eğer 5-6 tane yaprak büyüttüyse ve saksısı küçükse kök topunu hiç bir şekilde bozmadan daha rahat köklenebileceği geniş saksılara alınabilir.

9) DİKKAT

Yeni fideleriniz üzerinde hemen budama, gübreleme, telleme gibi işlemler yapmayın. Unutmayın ki hala çok zayıf ve güçsüzler. En az 5-6 tane tam olgunlaşmış yaprak görmeden gübre verirseniz çok hassas yeni kökleri öldürebilirsiniz.

Bazı akçaağaç tohumları (Japon akçaağacı, Acer palmatum gibi), bir çok çam tohumu, ardıç tohumları soğuklama işlemine ihtiyaç duyabilirler. Soğuklama işleminde tohumları ıslak yosuna veya torfa sararak buzdolabında veya buzlukta 1-2 ay bekletip ilkbahar başında toprağa almak gerekiyor. Böylece donan ve çözülen sert tohum kabuğu eriyerek çimlenmeye olanak sağlayabiliyor.

Her tohum türünün çimlendirilme işlemleri aynı değil. Türe göre araştırma yapın ve tecrübeli insanların bilgilerinden faydalanın.

Bir tohum nasıl bonsai haline gelebilir?

Bahsettiğimiz gibi tohumdan çıkan şey dümdüz uzayan bir fide olacak. Serbest bırakıldığında da bu fide yine dümdüz hatlara sahip bir fidan ve nihayetinde ağaç olacak. Oysa biz bonsai çalışırken minyatürleşmiş, hareketli dallara ve gövdeye sahip ağaçlar elde etmek istiyoruz. Bu sebeple tohumdan çıkan fideye bazı küçük işlemler yapmalıyız.

Yeni çıkan fidemiz yeterince sağlıklı yaprağa sahipse bolca da köklenmiştir diyebiliriz. Bu noktada artık hala şekillenebilir fidemize ince (0,7-1,0 mm tel) sararak kırmadan kıvrımlar oluşturabiliriz. Böylece ileride elde edeceğimiz kalın gövdenin hatlarını belirlemiş oluruz.

Fidemiz üzerinde yeni dallar belirdikçe bu dalları yine ince bir telle telleyerek aşağı doğru eğer ve mümkün olduğunca yere paralel hale konumlandırırız. Böylece ana dallarımız da kalınlaştıkça ağacımız hareketli ve yere yakın dallara sahip olmuş olacaktır.

Bundan sonra da yapacağımız işlemler ağacımızı büyütüp kalınlaştırmak ve bu estetik dizaynı devam ettirmeye çalışmak olacak.

Tohumdan bonsai üretmek uzun, fakat oldukça eğlenceli bir yol. Yolunuz açık olsun!

Not 1: Bu yazının kopyalanması, izin alınmadan (kaynak gösterilse bile) kullanılması ve paylaşılması yasaktır.

Not 2: Bu yazıdaki görseller bonsai4me.com web sitesinden alınmış olup değerli Bonsai Ustası Harry Harrington’a ait blog yazısından kopyalanmıştır.

anahtar kelimeler: "bonsai tohumu", "tohum çimlendirme", "bonsai sanatı", "bonsai nedir", "bonsai nasıl yapılır", "bonsai nasıl yaşar", "bonsaiye nasıl başlanır"

Bonsai Seika (bonsaiseika.com) sayfasında yayınlanan bütün yazılar birçok farklı kaynaktan derlenerek, yazarın sahip olduğu naçiz tecrübeler yazıya dökülerek hazırlanmıştır. İzinsiz ve onaysız kopyalanması, kaynak gösterilmeden alıntılanması yasaktır, emek hırsızlığıdır.

All the blog readings covered in Bonsai Seika (bonsaiseika.com) are the compilation of the information from various sources and the humble experiences of the author. It is not allowed to copy or cite without permission and citation. It is another form of plagiarism.